Deprem Anında Ne Yapmalıyız?
Rahim Taşkın/Ünzüle Coşkun (ÇHBR)-Ege Denizi'nde 6.3 büyüklüğünde şiddetli bir deprem meydana geldi. Kandalli Rasathanesi 15.28'de meydana gelen depremin büyüklüğünü 6.3, AFAD ise 6.2 olarak duyurdu. Peki deprem anında neler yapmalıyız?
Depremlerde can ve mal kayıplarının artmasının en önemli nedenlerinden biri de sarsıntı sırasında kişilerin kendilerini nasıl koruyacaklarını ve ne yapmaları gerektiğini bilmemelerinden kaynaklanmaktadır. Peki, deprem anında ne yapmanız gerekiyor? İşte yanıtı...
KESİNLİKLE PANİK YAPMAYINIZ
Sabitlenmemiş dolap, raf, pencere vb. eşyalardan uzak durunuz. Varsa sağlam sandalyelerle desteklenmiş masa altına veya dolgun ve hacimli koltuk, kanepe, içi dolu sandık gibi koruma sağlayabilecek eşya yanına çömelerek veya uzanarak kendimize hayat üçgeni oluşturmalıyız. Başımızı iki elimizin arasında alarak veya bir koruyucu (yastık, kitap vb) malzeme ile korumalıyız. Sarsıntı geçene dek beklemeliyiz. Güvenli bir yer bulup, diz üstü ÇÖK, başını ve enseni koruyacak şekilde KAPAN, düşmemek için sabit bir yere TUTUN. Deprem sırasında sarsıntı durana kadar olduğun yerde kalın.
Cam, pencere, dışarıya bakan duvar ve kapılardan, aydınlatma tesisatı veya armatürü gibi üzerinize düşecek her tür eşyadan uzak durun. Sarsıntı başladığında yataktaysanız orada kalın. Üzerinize düşecek ağır bir eşya yoksa bir yastıkla başınızı koruyun; varsa en yakındaki güvenli alana geçin. Size yakın çok sağlam ve yüke dayanıklı bildiğiniz bir kapı değilse, kapıyı kullanmayın. Çoğu iç mekan kapısı basitçe inşa edilmiştir ve sizi korumaktan uzaktır.
Merdivenlere ya da çıkışlara doğru koşmayın. Sarsıntı bitene kadar içeride kalın, ancak sarsıntı bitince dışarı çıkmak güvenlidir. Sarsıntı sırasında binayı terk etmeye çalışmayın. Araştırmalar, çoğu yaralanmanın bina içinde hareket ederken veya dışarı çıkmaya çalışırken oluştuğunu göstermektedir. Balkona çıkmayın. Balkonlardan ya da pencerelerden atlamayın.
Asansör kullanmayın. ACİL DURUMLAR ve YANGINLARI bildirmek dışında telefonları KULLANMAYIN. Kibrit, çakmak YAKMAYIN, elektrik düğmelerine DOKUNMAYIN. Elektriklerin kesilebileceğinin; yangın alarmlarının çalışabileceğinin ve yangın söndürme sistemlerinin devreye girebileceğinin farkında olun. Tekerlekli sandalyede iseniz tekerlekleri kilitleyerek başınızı ve boynunuzu korumaya alın. Mutfak, imalathane, laboratuar gibi iş aletlerinin bulunduğu yerlerde; ocak fırın ve bu gibi cihazları kapatın. Dökülebilecek malzeme ve maddelerden uzaklaşın.
Sarsıntı geçtikten sonra elektrik, gaz ve su vanalarını kapatın; soba ve ısıtıcıları söndürün. Diğer güvenlik önlemlerini alın; daha önceden hazırlanmış acil durum çantası ile gerekli olan eşya ve malzemeyi yanınıza alarak binayı daha önce tespit ettiğiniz yoldan derhal terk edip toplanma bölgesine gidin.
Her büyük depremden sonra mutlaka artçı deprem olur. Artçı depremler zaman içerisinde seyrekleşir ve büyüklükleri azalır. Artçı depremler hasarlı binalarda zarara yol açabilir. Bu nedenle sarsıntılar tamamen bitene kadar hasarlı binalara girmeyin. Artçı depremler sırasında da ana depremde yapmanız gerekenleri yapın.
BİNA DIŞINDA AÇIK ALANDAYSANIZ
Dışarıda kalın. Enerji hatlarından, diğer binalardan, direklerden, ağaçlardan ve duvar diplerinden uzaklaşın. Açık arazide çömelerek etraftan gelen tehlikelere karşı hazırlıklı olun. Deniz kıyısından uzaklaşın. Toprak kayması, taş veya kaya düşebilecek yamaç altlarında bulunmayın. Böyle bir ortamda bulunuyorsanız, en seri şekilde güvenli bir ortama geçin. Binalardan düşebilecek baca, cam kırıkları ve sıvalara karşı tedbirli olun. Toprak altındaki kanalizasyon, elektrik ve gaz hatlarından gelecek tehlikelere karşı dikkatli olun.
En büyük tehlike binaların dış duvarlarının yıkılmasıdır. Depremlerdeki ölümlerin önemli bir kısmını bina içinden dışarı kaçarak enkaz altında kalanlar oluşturabilmektedir. Deprem sırasındaki yer hareketi nadiren ölüme veya yaralanmaya sebep olur. Depremle ilgili çoğu ölüm çöken duvarlar, parçalanan camlar ve düşen eşyalardan kaynaklanmaktadır.